Servikal ve lomber bölgelerde görülebilen disk hernisi, omurlar arasında yer alan disklerin yırtılması veya yer değiştirmesi sonucu sinir köklerine baskı yaparak ağrı, güçsüzlük ve fonksiyon kaybına neden olur. Fizyoterapi, herniye diskin oluşturduğu bu semptomların yönetiminde ve hastanın yaşam kalitesinin artırılmasında kritik bir rol oynar.
Disk Herniasyonunun Klinik Belirtileri
• Ağrı: Lomber disk hernisinde belden bacağa yayılan siyatalji, servikal disk hernisinde ise boyundan kola yayılan ağrı görülür.
• Uyuşma ve karıncalanma: Sinir basısına bağlı olarak ekstremitelerde hissizlik oluşabilir.
• Kas güçsüzlüğü: İlgili sinir kökünün inerve ettiği kaslarda güç kaybı.
• Hareket kısıtlılığı: Bel ve boyun hareketlerinde kısıtlanma.
• Refleks kayıpları: Etkilenen sinire göre reflekslerde azalma.
Fizyoterapide Değerlendirme
Tedaviye başlamadan önce fizyoterapist tarafından detaylı bir değerlendirme yapılır.
• Ağrı analizi: Ağrının yayılımı, şiddeti ve hangi pozisyonlarda arttığı değerlendirilir.
• Postür analizi: Omurgadaki eğrilikler ve postür bozuklukları tespit edilir.
• Sinir germe testleri: Örneğin, lomber hernide SLR (Straight Leg Raise) testi, servikal hernide Spurling testi uygulanabilir.
• Kas gücü ve esnekliği testi: Zayıflayan veya kısalan kaslar tespit edilir.
• Fonksiyonel testler: Günlük yaşam aktivitelerindeki zorluklar değerlendirilir.
Fizyoterapi Müdahale Yöntemleri
-
Manuel Terapi Teknikleri
• Mobilizasyon ve manipülasyon teknikleri ile eklem hareket açıklığı artırılır.
• Fasya ve yumuşak doku teknikleri, spazmı azaltmaya yönelik uygulanır.
-
McKenzie Metodu
Hernili disk vakalarında yaygın olarak kullanılan bu yöntem, belirli yönlendirilmiş egzersizlerle diskin basısını azaltmayı ve ağrıyı hafifletmeyi hedefler. Özellikle bel ve boyun ekstansiyon hareketleri sık tercih edilir.
-
Traksiyon (Çekme Terapisi)
Servikal ve lomber bölgeye uygulanan traksiyon, omurlar arası mesafeyi açarak sinir üzerindeki basıyı azaltabilir.
-
Egzersiz Terapisi
• Germe Egzersizleri: Kısalan kasların esnekliğini artırmak için uygulanır (hamstring ve piriformis kasları gibi).
• Güçlendirme Egzersizleri: Core kaslarını ve omurga stabilizatörlerini güçlendirmeye yönelik egzersizler önemlidir (örneğin, plank, köprü hareketleri).
• Nörodinamik Egzersizler: Sinir kayma hareketleri ile sinirlerin fonksiyonları desteklenir.
-
Elektroterapi ve Modaliteler
• TENS: Ağrı yönetiminde kullanılır.
• Ultrason: Doku iyileşmesini destekler ve inflamasyonu azaltır.
• Sıcak ve soğuk uygulamalar: Akut ağrıyı hafifletmek için uygulanır.
-
Kinezyo Bantlama
Destekleyici bantlama teknikleri ile kasları rahatlatma ve eklem stabilitesini artırma sağlanır.
-
Ergonomik Düzenlemeler ve Eğitim
Günlük yaşam aktivitelerinde ve iş ortamında doğru postür alışkanlıklarının kazandırılması önemlidir. Bilgisayar kullanımı veya ağır kaldırma gibi aktiviteler sırasında dikkat edilmesi gereken ergonomik düzenlemeler öğretilir.
-
Solunum ve Gevşeme Teknikleri
Kronik ağrı ve strese bağlı kas gerginliğini azaltmak için nefes teknikleri ve gevşeme egzersizleri uygulanabilir.
Tedavi Süreci ve Takip
Fizyoterapist, hastanın semptomlarına göre kişiselleştirilmiş bir tedavi programı planlar. Ağrı kontrol altına alındıktan sonra, egzersizlerle fonksiyonel kapasitenin artırılması hedeflenir. Hastalara düzenli olarak ev egzersiz programları verilir ve uzun vadeli postür kontrolü sağlanır.
Sonuç
Fizyoterapi, disk hernilerinde konservatif tedavi yöntemlerinin başında gelir. Doğru ve kişiye özel uygulanan tedavi yöntemleri sayesinde ağrı azaltılır, hareket kabiliyeti artırılır ve hastaların günlük yaşam aktivitelerine dönüşü hızlandırılır. Fizyoterapistin rehberliğinde yürütülen bu süreç, cerrahi ihtiyacını en aza indirirken, hastanın yaşam kalitesini artırmayı amaçlar.